مطالعه زمین شناسی، دگرسانی، کانی سازی، ژئوشیمی و ژنز ذخیره مس – طلای پورفیری ماهر آباد، خوسف، استان خراسان جنوبی، ایران.

ذخیره ماهرآباد در جنوب غربی شهرستان بیرجند قرار دارد. محاسبات دماسنجی و فشار سنجی توده نفوذی بیانگر جایگیری پورفیری های گرانودیوریتی در دمای c°10 ± 758، فشار kbar 2/0± 4/1 و شروع تبلور در عمق تقریبی 5/5 کیلومتری دارد. طبق محاسبات تبادلات جرمی در زون پتاسیک، مقادیر na، k، s، cu و au افزایش یافته و این مسأله با فراوانی سولفیدهای مس دار اولیه داخل رگچه های اولیه تیپ های a، ac و ‍c همخوانی دارد. مجموعه کانیهای ممیّز زون دگرسانی پروپیلیتیک شامل کلریت جایگزین هورنبلند (و یا بیوتیت) به همراه مقادیر فراوان اپیدوت (51/36-19/20 xps =) که جانشین پلاژیوکلازهای کلسیک شده است. دگرسانی فیلیک به دو شکل انتخابی و فراگیر عمل نموده است. در نوع انتخابی، پلاژیوکلازها به سریسیت (95/0 – 75/0xk = ) تبدیل شده و کانیهای مافیک (بیوتیت و آمفیبول) توسط کلریت (77/0-70/0xmg = ) جایگزین شده و در دگرسانی فراگیر همه کانیها سریسیتی شده اند. در زون دگرسانی آرژیلیک بدلیل تخریب کامل کانیهای مافیک اولیه و پلاژیوکلازها، این سنگها کاهش جرمی و حجمی قابل توجهی نشان می دهد (80/7- و 00/15- درصد). لگاریتم مقادیر fo2 و fs2 طی ته نشست سولفیدها در زون پتاسیک، به ترتیب در محدوده 28- تا 38- و 6- تا 5/8- و تحت شرایط سولفیداسیون حدواسط (is) تخمین زده می شود. طلای خالص بصورت ادخال در داخل دانه های سولفایدی و یا بصورت طلای خالص در طول مرز دانه های کوارتز یا سایر کانیهای سیلیکاتی دیده می شود. تغییرات ترکیبی سیستماتیک کانیهای شاخص دگرسانی هیدروترمالی مثل بیوتیت، سریسیت، کلریت و اپیدوت در سرتاسر ذخیره، جهت محاسبه نسبت های فوگاسیته هالوژن سیالات هیدروترمالی بکار برده شده است. مقادیر میانگین (log (fh2o/fhf، (log (fhf/fhcl وlog (fh2o/fhcl) برای سیالات هیدروترمالی مرتبط با توده گرانودیوریتی به ترتیب برابر 7/4، 1/4 و 41/1- ؛ زون پتاسیک به ترتیب برابر 63/5، 35/4 و 36/2- ؛ و زون فیلیک به ترتیب برابر 72/6؛ 44/4 و 51/3- بدست آمده است. این تغییرات حاکی از کاهش غلظت فلوئور و کلر از بخشهای مرکزی به سمت زونهای حاشیه ای ذخیره می باشد. الف) با فرض حاکمیت فشار لیتوستاتیک در طول تکوین زون پتاسیک دمای به تله افتادن c°460 و شوری 45 درصد وزنی بدست آمده بنابراین فشار در زمان به تله افتادن bar350 ~ و عمق km 3/1 ~ زیر سطح قدیمی (paleosurface) بوده است. ب) در فلوئید اینکلوژن های زون فیلیک پیک th c°350-330 و شوری 42-38 درصد وزنی با فشار هیدرواستاتیک bar 125-100 و عمق km2/1-1 ~ زیر سطح قدیمی در انطباق است. ج) با فرض حاکمیت فشار هیدروستاتیک حین تکوین زون آرژیلیک، مقادیر بدست آمده برای th (c°230-210) و شوری (18-16 درصد) با فشار تقریبی bar80 ~ و عمق km8/0~ زیر سطح قدیمی ذخیره ماهرآباد در انطباق می باشد. کاهش سیستماتیک اکتیویته فلوئور و کلر در سیالات هیدروترمالی به نحوی در ارتباط با کاهش کلی دما، فشار، شوری، فوگاسیته اکسیژن (fo2)، فوگاسیته سولفور (fs2) و دانسیته سیالات هیدروترمالی از بخشهای مرکز به سمت زونهای بیرون ذخیره می باشد.